Speciaal voor de tentoonstelling Toekomstig Verleden krijgen bezoekers de kans achter de archiefdeuren van Museum Van Loon te kijken en in te zoomen op originele documenten, brieven en foto's die normaal gesproken achter de deuren opgeborgen liggen. Het zijn unieke objecten die tot vierhonderd jaar terug gaan, en die betrekking hebben op de verhalen en geschiedenissen horend bij het pand en de familiegeschiedenis. In zeker zin heeft iedereen een archief: voorwerpen van vroeger, of verhalen en herinneringen.
Aan de hand van alledaagse thema’s gaat Toekomstig Verleden dan ook de interactie met bezoekers aan: welke verhalen zie je in de objecten? Wat zijn objecten die je – zelfs na een corona-opruimwoede – bewust mee de toekomst in neemt en waarom? Welke objecten of verhalen zou je willen aanvullen? De tentoonstelling wordt gedurende de looptijd tijdens speciale archiefsessies aangevuld met persoonlijke archiefstukken van bezoekers.
Toekomstig Verleden is te bezichtigen van 10 november 2021 t/m 30 januari 2022.
Archeologische vondsten, 17de en 18de eeuw
Tijdgeest
Tussen 1996 en 1997 werd de fundering van Keizersgracht 672 (Museum Van Loon) hersteld. Tijdens die herstelwerkzaamheden werden er verschillende archeologische vondsten gedaan onder het pand. Er werden onder andere beschilderde tegels, een plavuis, kleipijpen, (bloem)potten, een olielamp en zelfs een hoornpit van een gewei gevonden. Ze geven een glimp van het leven op deze plek tijdens de 17de en 18de eeuw. Wie weet kijken wij wel naar de resten van een bloempot of olielamp die Ferdinand Bol (1616-1680), de eerste bewoner van dit pand, gebruikte in de tijd dat hij hier woonde.
Foto van Maurits van Loon die de eerste steen legt van Huize Zevenende in Laren, 1927
Kindertijd
Op 22 september 1927 mocht een nog kleine Maurits van Loon (1923-2006) onder het toeziend oog van zijn familie de eerste steen leggen van Huize Zevenende in Laren. Samen met zijn ouders en zijn twee ouderen zussen Machteld (1916-1994) en Yvonne (1917-2011) zou hij daar gaan wonen. Dit vreugdevolle moment werd vastgelegd en ongetwijfeld bewaarde Maurits de foto als een warme herinnering aan zijn jeugd. Inmiddels is de villa in Laren een Rijksmonument en een voorbeeld van de villa-architectuur van de jaren ’20. Maurits legde niet alleen de eerste steen van zijn ouderlijk huis; hij zou ook de grondlegger van Museum Van Loon worden. In 1973 opende hij dit huis voor het publiek.
G. Groen van Prinsterer, Archives ou correspondance inedite de la maison d"Orange-Nassau (26dl.), 1847
Gepubliceerd
Maurits van Loon (1923-2006) was archeoloog van beroep, en had een brede interesse in cultuur, (kunst)geschiedenis en genealogie. Verreweg de meeste boeken in zijn kasten gingen dan ook over deze onderwerpen. In het archief van het museum zijn delen uit zijn boekenkast terecht gekomen, zoals bijvoorbeeld de reeks: Archives ou correspondance inedite de la maison d"Orange-Nassau. Deze uitgave omvat de correspondentie van de prinsen van Oranje en de graven van Nassau, waarvan de originelen worden beheerd in het Koninklijk Huisarchief in Den Haag. Tegenwoordig zijn veel van dit soort naslagwerken gedigitaliseerd en daardoor toegankelijker dan de fysieke boeken. Dit soort reeksen zijn dan ook steeds minder aanwezig in boekenkasten.
Godfried de Groot, Foto van Thora van Loon-Egidius, ca. 1915
Privé
In het archief van Museum Van Loon bevinden zich veel foto’s van de heer en vrouw des huizes: Thora van Loon-Egidius (1865-1945) en haar echtgenoot Willem Hendrik van Loon (1855-1935). Veel van die foto’s zijn hier in huis genomen en geven ons een inkijkje in het dagelijks leven van Thora en Willem Hendrik. Andere foto’s werden gemaakt in fotostudio’s en hadden een meer representatieve functie, zoals deze foto. Thora is vastgelegd door de bekende portretfotograaf Godfried de Groot. Misschien gebruikte Thora dit soort foto’s wel in haar functie als Dame du Palais van Koningin Wilhelmina, net zoals je nu wellicht een professionele(re) foto gebruikt voor je LinkedIn profiel.
The Illustrated London News, 2 januari 1971
Tijdgeest
In het archief van het museum worden diverse tijdschriften en krantenberichten bewaard. In veel gevallen behoorde deze lectuur tot de persoonlijke spullen van een familielid. Zoals in dit geval een exemplaar van The Illustrated London News. Dit soort tijdschriften zeggen iets over de interesses van een bewoner van het huis, maar het zegt in zekere zin ook iets over onze samenleving. Wat interesseerde de lezer destijds? Welke films waren bij hen populair of welke boeken werden er gelezen? Ook interessant om bij stil te staan: welke nieuwsberichten haalden het niet, en waarom?
Doos van karton van modehuis Hirsch & Cie, ca. 1925-1950
Mode
Hirsch & Cie was een van oorsprong Belgisch modehuis, dat in 1882 een filiaal opende aan het Amsterdamse Leidseplein. Tegenwoordig staan mensen voor het gebouw in de rij: het is de Apple Flagship Store. Het modehuis Hirsch richtte zich op welgestelde Nederlandse vrouwen en werd beroemd door klanten als Koningin Wilhelmina en danseres Mata Hari. Ook de familie Van Loon winkelde regelmatig bij het modehuis; dit blijkt uit bewaard gebleven rekeningen en ook uit deze – lege – doos met daarop het logo van Hirsch & Cie. De doos vertelt iets over de mode, smaak en portemonnee van de familie Van Loon.
Wapenbord, ca. 1920
(On)zichtbaar
Het wapen van de familie Van Loon is overal in huis te vinden. Op portretten, servies, zilver en ook verwerkt in het pand zelf. En dus ook in het archief; in dit geval op een wapenbord dat ooit onderdeel is geweest van iets groters; waarvan is echter onduidelijk. Ook onduidelijk is de precieze betekenis van het familiewapen, en dan vooral de twee zwarte hoofden die in de zestiende eeuw aan het wapen zijn toegevoegd. Het roept associaties op met het koloniale verleden en vraagt om meer uitleg. U vindt dat in de vitrines beneden in de centrale hal.
Ingebouwde kapstok
(On)zichtbaar
Tegenwoordig dienen deze wandkasten in de als archief, maar dat is niet altijd het geval geweest. Zo is deze Vogelkamer ook een bibliotheek geweest. In deze kast zien we een kapstok. Waarschijnlijk is deze aangebracht in de periode toen deze kamer ook als leef- en slaapruimte gebruikt werd voor als er gasten kwamen logeren. Zou deze kapstok tegelijkertijd zijn aangebracht met de pantry iets verderop in de kast?
Hoge hoed van Willem Hendrik van Loon, Scott & Co, ca. 1900
Mode
Tussen alle blauwe zuurvrije dozen is de trechtervormige leren doos een opvallende verschijning. Het is een hoedendoos, speciaal gemaakt voor de hoge hoed van Willem Hendrik van Loon (1855-1935). Tot ver in de 20ste eeuw droeg bijna iedereen een hoofddeksel in allerlei vormen en maten: mannen, vrouwen en kinderen. In museale collecties zijn dan ook veel hoeden te vinden. Een hoge hoed zoals deze was rond 1900 onderdeel van het kostuum van een welgestelde heer. In 2006 is de hoed door nazaten van Willem Hendrik van Loon geschonken aan het museum. Op die manier vinden nog steeds objecten hun weg naar het archief van het museum.
Obligatie certificaat, 1845
Administratie
Als Willem Borski in 1814 overlijdt, erft zijn weduwe Johanna Borski (1764-1846) een groot vermogen, zes herenhuizen in Amsterdam en een landgoed. Zij zet de zaken van haar man voort als de Firma Weduwe W. Borski. Deze bank zal later worden voortgezet als Van Loon & Co., voortvloeiend uit het huwelijk van Louise Borski met Hendrik van Loon in 1854. Samen met zakenpartner Johannes Bernardus Stoop doet Johanna Borski zaken, omdat zij als vrouw niet welkom is op de Effectenbeurs. Tegenwoordig is bekend dat haar vermogen en dat van haar familie mede tot stand is gekomen door de verstrekking van plantageleningen. Hierdoor droeg zij financieel bij aan de uitbuiting van de tot slaaf gemaakten. In 1845 ondertekende Johanna Borski deze obligatie namens haar firma. Het is een oud document, en misschien komt het niet vreemd over dat het bewaard is gebleven. Immers, grote kans dat u tegenwoordig zelf ook een administratie voert over uw financiële huishouding, uw pensioen of uw belasting. Bij dit soort historische documenten is het echter wel belangrijk ons te realiseren, dat het vaak de levens van welgestelden zijn die goed gedocumenteerd zijn gebleven, ook in administraties.
Agenda’s tante Netje, begin 20ste eeuw
Administratie
U kent het misschien wel: u heeft een agenda, maar aan het einde van elk jaar voelt het toch een beetje gek om de agenda weg te gooien. Het gevolg: ergens in uw huis ligt een stapel oude agenda’s waar u waarschijnlijk nooit meer naar kijkt. Bij het opruimen bladert u er nog eens een keer doorheen en door de opkomende herinneringen lukt het vaak toch niet om de agenda"s weg te gooien. Antoinette de Bach-van Loon (1893-1981) bewaarde al haar agenda’s ook. Nu geven juist dit soort documenten een inkijkje in iemands persoonlijke leven.
Artikel Washington Times-Herald over Henri de Bach als kunstenaar, januari 1942
Tijdgeest
Een slordig uitgescheurd artikel uit de Washington Times-Herald doet in januari 1942 verslag van het leven van ‘diplomaat-kunstenaar’ Henri de Bach (1881-1963). Henri was getrouwd met Antoinette de Bach-van Loon (1893-1981). Na twintig jaar diplomatieke dienst, zo stelt de schrijver van het artikel, besloot Henri zijn leven aan de kunst te wijden. Met pastelkrijt tekende Henri portretten van de ‘scene’ van dat moment. Een echt begaafd kunstenaar was Henri niet, maar Antoinette moet trots zijn geweest op haar echtgenoot en heeft dit krantenartikel altijd bewaard.
Reis memorabilia van Antoinette de Bach-van Loon
Reizen
Samen met haar echtgenoot Henri de Bach (1881-1963) reisde Antoinette de Bach-van Loon (1893-1981) de hele wereld over. Geld of een vaste verblijfplaats hebben ze niet, daarvoor is het echtpaar min of meer afhankelijk van vrienden en familie. In het archief van Antoinette zijn tientallen toeristische folders en kaarten te vinden die zij naar haar reizen bewaarde. Van een kaart van Cairo tot een informatie flyer over Joegoslavië. Maar ook een ticket voor de boot van Amsterdam naar Rio de Janeiro werd door Antoinette bewaard. Op die manier bleef de herinnering aan een bijzondere reis levend.
Teddybeer van Violet van Loon, ca. 1910
Jeugdherinneringen
Je kan hem altijd knuffelen, hij gaat overal mee naartoe en mag absoluut niet in de wasmachine. In principe is het maar een lapje stof, maar had u als kind ook een knuffelbeer waaraan u immens gehecht was? Misschien heeft u die nog steeds wel ergens opgeborgen in een doos met spullen uit uw jeugd. Deze knuffelbeer was van Violet van Loon (1902-2000) en is aan de slijtage te zien veel door haar gebruikt. In 2015 is de beer door nazaten van Violet geschonken aan het museum.
Vouwwaaier, ca. 1870
Mode
Lang waren waaiers voor de elite populaire modeaccessoires, maar met de afname van het gebruik als accessoire kreeg de waaier in de tweede helft van de 19de eeuw een andere betekenis. De artistieke waarde werd groter; het werden echte kunstnijverheidsobjecten, die werden verzameld. Dit exemplaar is beschilderd en bezet met diamanten en parels. Geen wonder dat er zo veel waaiers bewaard zijn gebleven in het archief van Museum Van Loon. Zo’n kostbare accessoire gooi je natuurlijk niet zomaar weg.
J.C. Mollema
De eerste schipvaart der Hollanders naar Oost-Indie (1595-1597), 1936.
Gepubliceerd
Iedereen krijgt of geeft wel eens een cadeau. En heeft u ook wel eens stiekem een cadeau weggegooid of weggegeven, omdat u het niet mooi vond? Daar staan tegenover de cadeaus die u koestert en nooit wegdoet, omdat het simpelweg een goed cadeau was of omdat u het heeft gekregen van een dierbare. Op 22 september 1937 kreeg Maurits van Loon (1923-2006) dit boek cadeau voor zijn verjaardag van zijn zusjes Machteld (1916-1994) en Yvonne (1917-2011). Maurits heeft het boek altijd bewaard. Misschien wel als een warme herinnering aan zijn zusjes. En ook het onderwerp van het boek is interessant: de eerste schipvaart naar Bantam op Java (Indonesië) werd georganiseerd door de Compagnie van Verre, een "voorcompagnie" van de VOC, om daar te handelen in specerijen. Zouden de zusjes dit boek gegeven hebben, omdat Willem van Loon (1537-1618), hun voorouder, mede-oprichter is geweest van de VOC?
Gouden hanger met een lok haar van Johanna Borski. Ca. 1850.
Privé
Herinneringen bewaren we op verschillende manieren. In het geval van een overleden dierbare is dat vaak een mentale herinnering, een foto of in sommige gevallen een erfstuk. Of misschien ben je in de gelegenheid de herinnering aan een dierbare levend te houden door de as van een overledene te verwerken in een sieraad, of zoals hier het geval is: een lok haar in een gouden hanger. Deze haarlok is van Johanna Borski (1764-1846) geweest en is waarschijnlijk door een van haar naasten verwerkt in een sieraad. Hoe houdt u de herinnering aan overleden dierbaren levend?
Tekeningenalbum van Pieter Loon
(On)zichtbaar
Toen dit huis in 1973 werd opengesteld voor het publiek werd de eerste tentoonstelling gewijd aan familielid en kunstenaar Pieter van Loon (1801-1873). Sinds die tijd is er altijd een bescheiden selectie uit zijn oeuvre te zien voor het publiek. Veruit de meeste van zijn tekeningen en schilderijen uit zijn zeer omvangrijke oeuvre zijn echter niet voor het publiek te zien; werk op papier is namelijk kwetsbaar. Tegenwoordig gaan steeds meer musea opzoek naar manieren om ook de kunst die in het depot of archief zit toch zichtbaar te maken. Wat vindt u; moet kunst in museale collecties altijd zichtbaar zijn?
Psalmen boek van Louis van Loon, 1884
Gepubliceerd
Een boekenkast zegt niet alleen maar iets over iemands interesses, maar in sommige gevallen ook iets over het geloof van een persoon. Deze geloofsboeken blijven vaak een leven lang bij iemand in de kast staan. De initialen op de psalmboeken illustreren dat het geloof voor Louis van Loon persoonlijk van groot belang was. Deze serie van drie delen bevatten een bewerking van de oudtestamentische psalmen.
Paradijsvogel corsages, 19de eeuw
Mode
Op het eerste gezicht zou je het misschien niet gelijk zeggen, maar deze paradijsvogels werden in de 19de eeuw gedragen als corsages op bijvoorbeeld hoeden. Waarschijnlijk denk je bij een corsage eerder aan een sieraad of bloemstuk dat op de borst wordt gedragen, maar in de 19de eeuw werden ook dit soort vogels bij de bovenklasse populair als versiering.
Adelsbrief, 2 juni 1822
Administratie
In deze brief worden Jan Willem van Loon (1767-1839) en al zijn nazaten in de adelstand verheven. Vanaf dit moment mogen zij het predicaat Jonkheer of Jonkvrouw voeren. Ter ondersteuning van de kersverse monarchie heeft Koning Willem I aan het begin van de 19de eeuw veel adel gecreëerd. Men moest er wel om vragen. Hier werd gebruik van gemaakt door oude adel en bijvoorbeeld regentengeslachten en leden van de hogere burgerij. Echter, sommige regentengeslachten werden op eigen initiatief door de Koning in de adelstand opgenomen, zoals onder andere de families Bicker, Dedel, Elias en ook de familie Van Loon.
Notitie over een huisbediende, 1946
(On)zichtbaar
Op enkele foto’s na weten wij weinig van het leven van het personeel dat hier in huis werkzaam was. Het is food for thought waarom dit een vrij onzichtbare geschiedenis is – niet alleen in Museum Van Loon. Maar zo nu en dan zijn er objecten of documenten die ons iets over die geschiedenis vertellen. Zoals bijvoorbeeld dit verfomfaaide briefje. Het geeft een inkijkje in de verhoudingen tussen personeel en bewoners uit welgestelde kringen. In dit briefje wordt een huisbediende (H.v.E.) beschuldigd van slordigheid en onverschilligheid en het op ongemotiveerde en onwettige wijze nemen van ontslag. Wat er precies is voorgevallen wordt niet duidelijk, maar de schrijver – ons eveneens onbekend – wijdt de slordigheid van zijn bediende aan een veranderde houding ‘in den geest van den nieuwen tijd’. Wat zou er zijn voorgevallen denkt u? Niet onbelangrijk: het briefje is geschreven door de – duidelijk teleurgestelde – bewoner; de versie van de huisbediende kennen we juist niet.
Dagboek van Thora van Loon-Egidius, 1898
Privé
De familie Van Loon speelde een niet onbelangrijke rol tijdens de inhuldiging van Koningin Wilhelmina in september 1898. In 1884 kocht de familie Van Loon Keizersgracht 672. Bewoonster van het pand, Thora van Loon, werd in 1897 benoemd tot Dame du Palais van de aanstaande vorstin Wilhelmina. De benoeming van Thora viel samen met de voorbereidingen van de inhuldiging van Koningin Wilhelmina in september 1898. Thora maakte alles van dichtbij mee en besefte dat haar herinneringen later nog wel eens de moeite waard zouden worden. In 1898 begon zij dan ook met een dagboek, waarin zij haar impressies en alles wat met het hof te maken had op schreef.
Testament Anna van Loon, 1 augustus 1660
Administratie
In dit testament heeft Anna van Loon (1580-1660) vastgelegd wat er na haar overlijden met haar nalatenschap moet gebeuren. Juridisch gezien kan iedereen vanaf zestien jaar een testament laten maken. Het is een typisch document dat voor het leven bewaard moet blijven. Wel is het bijzonder dat dit document in het familiearchief ligt, omdat testamenten meestal bij de notaris bewaard bleven. Op die manier vonden testamenten van notabelen vaak hun weg naar stedelijke, regionale of nationale archieven. Tegenwoordig zijn dergelijke documenten door de digitalisering makkelijker toegankelijk voor iedereen.
Erinnerungen an das Instituut, 1881
Kindertijd
Thora Nanna Egidius (1865-1945) werd op 15 maart 1865 geboren in Amsterdam. Haar jeugd bracht Thora echter door op een Duitse kostschool, die zij zelf Das Institut noemde. Aan het einde van de 19de eeuw stonden Duitse en Engelse kostscholen bij de welgestelde elite in hoog aanzien. Samen met haar twee jaar oudere zus Amunda werd Thora dan ook naar Duitsland gestuurd. Haar herinneringen aan de kostschool noteerde Thora in dit boek.
Pantry
(On)zichtbaar
Tussen alle archiefdozen, boeken en andere objecten is dit keukentje een opvallend gezicht. Waarschijnlijk is deze zogeheten pantry aangelegd door Maurits van Loon (1923-2006). Wanneer er gasten kwamen logeren, hadden ze op die manier de beschikking over een eigen keukentje. In de jaren ’70 logeerde Antoinette de Bach-van Loon (1893-1981) regelmatig bij haar neef Maurits. Ze verbleef dan hier in de Vogelkamer en wellicht maakte ze dan ook wel eens gebruik van de pantry. Nu wordt de pantry al jaren niet meer gebruikt en doet het herinneren aan een tijd dat er nog geleefd werd in deze ruimte. Hoe uitzonderlijk is het dat een kast zo groot is dat er een keuken in aangelegd kan worden? En welke objecten zouden hier voor de aanleg van de pantry hebben gelegen?
Tas van Hendrik van Loon
Privé
De initialen op deze tas vertellen ons dat Hendrik van Loon (1886-1949) de eigenaar moet zijn geweest. Maurits van Loon (1923-2006) bewaarde de tas misschien wel als een herinnering aan zijn vader of gebruikte de tas zelf wellicht. Waarschijnlijk heeft u zelf ook objecten van uw (groot)ouders die u koestert of een tweede leven heeft gegeven.
Picknickmand Maurits van Loon
Privé
Bestek en servies kon met een etentje in de natuur in deze mand worden bewaard. Dat er een persoonlijke picknickmand voor Maurits van Loon (1923-2006) is gemaakt, laat zien dat het iets was dat hij regelmatig deed. Handgemaakte, gepersonaliseerde toevoegingen op persoonlijke objecten waren niet voor iedereen weggelegd. Vandaag de dag is het een stuk toegankelijker om tassen, zoals manden, te bedrukken en zo te personaliseren.
Kasboek van Thorvald F. Egidius, 1873-1877
Administratie
Thorvald F. Egidius (1861-1889) is de jong gestorven broer van Thora van Loon-Egidius (1865-1945), de vrouw des huizes. Dit kasboek was van hem en geeft een indruk van zijn inkomsten en uitgaven. Thorvald woonde in Amerika en handelde vanuit daar onder andere in hout. Verschillende soorten hout worden in zijn kasboeken genoemd, zoals bijvoorbeeld Pitch Pine. Deze houtsoort leverde hij aan de haven van Batavia. Thorvald had voor de levering van dat hout een contract lopen met de Nederlandse regering.
Gerard van Loon
Geschicht-Historiaal Rym, of Rymchronyk van den Heer Klaas Kolyn (…), 1745
Gepubliceerd
In 1968 kocht Maurits van Loon (1923-2006) dit boek. De schrijver, Gerard van Loon (1683-1758), was een bekende Nederlandse historicus en bovenal een verzamelaar van penningen. Gerard van Loon komt echter uit een andere familie met dezelfde naam; Van Loon. Dit Rijmkroniek van Klaas Kolijn uitgegeven door Gerard van Loon is een 17de-eeuwse imitatie van een middeleeuwse rijmkroniek. Gedurende het grootste deel van de 18de eeuw gold de kroniek als de oudste en meest betrouwbare bron voor de geschiedenis van het Graafschap Holland en had grote invloed op de toenmalige geschiedschrijving. Aan het einde van de 18de-eeuw kwam men erachter dat het om een 17de-eeuwse imitatie ging en de geschiedenis zoals deze werd beschreven dus niet eigentijds was.
Herdenkingskop-schotel Jan van Loon, 1848 en 1851
Privé
Dit kopje van Jan van Loon is gemaakt ter nagedachtenis van C.M. Beekman. Zij overleed in 1851 en was getrouwd met J. van Loon. Deze kop en schotel zijn speciaal gemaakt om haar te blijven herinneren. Heeft u weleens iets laten maken om een gebeurtenis nooit meer te vergeten?
De gedichten van den schoolmeester, uitgegeven door mr. J van Lennep, 1859
Gepubliceerd
De gedichten van de schoolmeester behoorde tot de veelgelezen dichtbundels van de 19de eeuw. In 1859 werden ze uitgegeven door de beroemde schrijver Jacob van Lennep (1802-1868). Van Lennep bundelde de gedichten van zijn goede vriend en schrijver Gerrit van de Linde (1808-1858), die onder zijn pseudoniem ‘De Schoolmeester’ publiceerde. Hoewel Van de Linde vanwege een schandaal Nederland moest ontvluchten, bleef zijn vriend Van Lennep hem altijd steunen en eerde hij hem na zijn dood door deze bundel uit te geven. Leuk detail is dat de zoon van Jacob van Lennep, Maurits Jacob van Lennep, trouwde met Caroline Wilhelmina van Loon.
Enkele uitgaven van het genootschap Amstelodamum
Gepubliceerd
Het genootschap Amstelodamum is een Nederlands genootschap dat al sinds 1900 strijdt voor het behoud van de stad Amsterdam. Sinds 1902 geeft het genootschap ook een maandelijks tijdschrift uit. Hier in de kast staan een heel aantal jaarboeken en tijdschriften van Amstelodamum. Maurits van Loon las de artikelen altijd met veel plezier en er verschenen ook regelmatig artikelen in die raakten aan zijn eigen familiegeschiedenis die zo nauw verbonden was met de stad. Zijn goede vriendin Dr. Isabella van Eeghen, met wie Maurits ook samen onderzoek deed naar zijn familiegeschiedenis, publiceerde ook enkele artikelen over collectiestukken van het museum in het blad.
Daniël Stopendaal (1672-1726), Prent van de Nieuwe Lutherse Kerk, ca. 1700-1720
Tijdgeest
Enkele bijbels, foto’s en prenten in het archief leren ons dat Thora van Loon-Egidius zich identificeerde met de Lutherse Gemeente. Zo ook dit prentje van de Ronde Lutherse Kerk of Nieuwe Lutherse Kerk aan het Singel in Amsterdam. Het Lutheranisme was een stroming binnen het protestantse christendom en de familie Van Loon was een overwegend Lutherse familie. In het huis is eigenlijk niets te zien wat ons daaraan doet herinneren, maar achter de deuren van het archief is die geschiedenis zichtbaar.
Fotoalbum van Yvonne van Loon, 1939-1940
Reizen
Yvonne van Loon (1917-2011) maakte van 8 juni tot en met 12 maart 1940 een rondreis door het toenmalige Nederlands-Indië. In die tijd maakte de Nederlandse overheid internationaal veel reclame om toeristen te trekken naar de gekoloniseerde gebieden. Daarnaast werd de aantrekkingskracht van de archipel versterkt door de beschrijvingen van Westerse kunstenaars en schrijvers. Het fotoalbum geeft een goede indruk van wat een Nederlandse toerist zoal bezocht tijdens een bezoek aan de kolonie: stranden, tempels, natuur, dans etc. De onderdrukking, uitbuiting en wreedheden in de kolonie gingen ogenschijnlijk aan de toerist voorbij. Of is het wel gezien, maar niet in foto’s vereeuwigd?
Foto van Catherine (Kitty) van Loon-van Welderen Rengers door een onbekende fotograaf, cyanotipie, ca. 1898
Kindertijd
Waar de meeste vroege portretfoto’s uit het archief een formeel karakter hebben, zoals de carte de visite en studioportretten, laat deze foto van Catherine van Loon-van Welderen Rengers (1891-1985) een intiem en persoonlijk beeld zien. Kitty is vastgelegd in huiselijke kring, misschien zelfs wel door een van haar familieleden die fotografie als hobby beoefende. De techniek waarin in deze foto is uitgevoerd is namelijk cyanotypie, een relatief simpel en goedkoop procedé dat vooral populair was onder amateurfotografen. Vanwege de bijzondere kleur en gemakkelijke techniek werd dit procédé ook veel gebruikt voor experimenten. U kent de techniek misschien onder de term ‘blauwdruk’.
Fiona Tan, Still uit de film "Nele", 2013
(On)zichtbaar
In 2013 kreeg kunstenaar Fiona Tan (1966) de opdracht voor een site-specific videowerk als onderdeel van de tentoonstelling Suspended Histories. De tentoonstelling ging over de relatie tussen Museum Van Loon en Azië. Op die manier werd geprobeerd de dialoog over het Nederlandse koloniale verleden te stimuleren. In deze film verbeeld Fiona Tan het leven van Cornelia van Rijn (1654-1684), de onwettige dochter van Rembrandt van Rijn (1606-1669) over wie vrijwel niets bekend is. Na het overlijden van Rembrandt vertrok Cornelia met haar echtgenoot naar het toenmalige Batavia. Omdat er weinig bekend is over het leven van Cornelia, kreeg Fiona Tan de kans om haar fantasie de vrije loop te laten en deze vergeten vrouw en haar ’suspended history’ in beeld te vatten.
Foto van Philippa van Loon met een Volendams hoofdkapje, ontwikkelgelatinezilverdruk, ca. 1966
Kindertijd
Behalve oude foto’s worden er in het archief ook hele recente foto’s van de familie Van Loon bewaard. Sommige foto’s zijn gemaakt door bekende fotografen zoals Koos Breukel en Erwin Olaf. Andere foto’s zijn gemaakt binnen de familiesfeer, zoals deze foto van Philippa van Loon (1964) gemaakt door haar moeder Ghislaine (1923-1988).
Foto van Koningin Wilhelmina en Prinses Juliana, 1910
Privé
Met deze persoonlijke kaart bedankte Koningin Wilhelmina haar Dame du Palais Thora van Loon-Egidius (1865-1945) voor haar bijdrage tijdens de Julianafeesten. In mei 1910 bezochten Koningin Wilhelmina en Prins Hendrik Amsterdam met hun dochter Juliana. Ze namen er een hele week de tijd voor, van 26 mei tot 2 juni. Het bezoek is de geschiedenis in gegaan onder de naam Julianafeesten, genoemd naar de prinses die net haar eerste verjaardag had gevierd. Er was een groots opgezet feestprogramma, met onder andere een allegorische optocht en een aubade op de Dam. Tijdens dit soort aangelegenheden vergezelde Thora de vorstin. Op foto schreef Wilhelmina: Ter herinnering aan 26 mei-2 juni 1910.
Inhuldiging van H.M. Koningin Wilhelmina op de troon in de Nieuwe Kerk, 6 september 1898
Privé
Als Dame du Palais was Thora van Loon-Egidius nauw betrokken bij de inhuldiging van Koningin Wilhelmina. Bijzonder is ook dat Thora alles bewaarde wat te maken had met de inhuldiging: uitnodigingen, programmaboekjes en unieke foto’s. Hiervoor liet zij een grote doos maken waarin ze alles zorgvuldig in oranje lintjes samenbond. Alles wordt nog steeds bewaard in het familiearchief. Daartussen zitten ook veel foto’s van het moment waarop Koningin Emma haar abdicatie ondertekent en Wilhelmina werd ingehuldigd in de Nieuwe Kerk.
Foto van een grisaille fries op de trap, 1953
(On)zichtbaar
In de loop der eeuwen is er veel veranderd aan het huis. Sommige oude foto’s in het archief zijn dan ook van onschatbare waarde voor onze kennis over de veranderingen die het huis heeft ondergaan. Op deze foto is een detail te zien van het centrale trappenhuis. Hoewel de trap is aangelegd in de 18de eeuw zijn er in de 19de eeuw enkele details aan toegevoegd zoals dit geschilderde fries. In de jaren ’60 van de 20ste eeuw zijn deze details verwijderd en heeft de trap zijn oorspronkelijke uiterlijk teruggekregen. Foto’s in het archief houden dit soort onzichtbare verhalen levend.
Album met foto’s van de familie Van Loon en huisdieren, ca. 1900
Privé
Tegenwoordig kan je op sociale media bijna niet meer ontsnappen aan de foto’s en filmpjes van huisdieren. En dat was in de 19de en vroeg 20ste eeuw niet anders, maar dan op de foto. Net als de eigenaars poseren de honden op een stoel of voor een achtergrond in de fotostudio van de fotograaf. Dit familiealbum zit vol met foto’s van de honden die de familie Van Loon heeft gehad.
Album met cartes de visites, ca. 1900
Privé
In dit album worden zogenaamde cartes de visite bewaard, kleine portretfoto’s die vooral in de 19de eeuw als een soort visitekaartjes werden gegeven. In het archief zijn er veel te vinden, waaronder een heel aantal in dit album. Het medium fotografie was destijds nog jong en nieuwe ontwikkelingen brachten een fotografisch portret binnen bereik van een steeds grotere groep mensen, al was dat nog lang niet iedereen. Met name het verzamelen van plaatjes van beroemdheden groeide in de jaren zestig van de negentiende eeuw uit tot een internationale rage, maar men maakte ook albums waarin familiefoto’s zaten.
Foto van Ada en Olga van Loon, ca. 1873
Kindertijd
Atelier Adèle in Wenen was tussen 1875-1895 een van de bekendste Europese fotoateliers. De elite, waaronder ook veel Nederlandse families, liet zich in het atelier vereeuwigen. In het archief van de familie Van Loon bevinden zich diverse foto’s die gemaakt zijn in het Weense atelier, waaronder deze foto van de zusjes Ada (1858-1939) en Olga van Loon (1856-1936). In 2001 is deze foto door nazaten aan het museum geschonken.
Foto van Thora van Loon-Egidius in Noorwegen, 1937
Reizen
Thora van Loon-Egidius (1865-1945) werd geboren in Amsterdam, maar zoals haar naam al kan doen vermoeden lag de oorsprong van haar familie in Noorwegen. Haar vader Thorvald Frederik Egidius (1822-1900) was koninklijk consul-generaal van Zweden en Noorwegen en vanwege die functie in Amsterdam terecht gekomen. In 1937 maakte Thora een reis naar Noorwegen. Tijdens die reis zijn er veel foto’s gemaakt, waaronder deze. In albums koesterde Thora de herinnering aan deze reis. Wellicht ging zij op bezoek bij familie of bezocht ze plekken die zij kende uit de verhalen van haar familie.
Familiefoto in Baden Baden, 1934
Reizen
Deze foto werd gemaakt ter gelegenheid van het 50-jarig huwelijk van Thora van Loon-Egidius (1865-1945) en Willem Hendrik van Loon (1855-1935). Samen met hun kinderen en kleinkinderen was het gouden echtpaar afgereisd naar het Duitse Baden Baden om deze gelegenheid te vieren. De stad was een geliefde vakantieplek bij de familie Van Loon, zo blijkt uit de vele vakantiefoto’s in het archief. In de 19de en 20ste eeuw was de stad onder de welgestelde Europese elite populair als bestemming vanwege de vele kuuroorden.