Van de Poll bij Van Loon

Van Ferdinand Bol tot Jan Veth

Van 8 oktober t/m 31 januari 2016 toont Museum Van Loon in het koetshuis de hoogtepunten uit de Collectie Van de Poll, één van de fraaiste portrettencollecties in Nederland. Werken van beroemde kunstenaars als Ferdinand Bol, Caspar Netscher, Jan Maurits Quinkhard, Jan Adam Kruseman en Jan Veth, die zelden voor een algemeen publiek te zien zijn. Tezamen geven de werken een prachtig overzicht van de portretkunst door de eeuwen heen. Museum Van Loon geeft bovendien als historisch huis de eigentijdse context weer terug aan de portretten, door ze in een huiselijke omgeving te tonen. De meeste werken zijn afkomstig uit de Van de Poll-Wolters-Quina Stichting.

De families Van de Pol en Van Loon
De families Van de Poll en Van Loon kennen een gezamenlijke geschiedenis, die al eeuwen terug gaat. Net als de familie Van Loon bekleedde de familie Van de Poll vanaf de zestiende eeuw hoge posities in het stadsbestuur van Amsterdam, zoals die van burgemeester, en werden zij aan het begin van de negentiende eeuw in de adelstand verheven. Beide families lieten zich geregeld portretteren. Mede door verbintenissen van de familie Van de Poll met de eveneens voorname families Wolters en Quina is er een omvangrijke collectie portretten ontstaan, geschilderd door de meest vooraanstaande kunstenaars van die tijd. In de 18de en 19de eeuw trouwden enkele leden van de familie Van de Poll met een Van Loon, waardoor ook deze families verbonden werden.

Ferdinand Bol, Portret van Adriana Quina (1610/1612-1684), 1655, olieverf op doek

Familieportretten
Het ‘fraaie’ van de collectie zit hem niet alleen in de schoonheid van de portretten afzonderlijk, maar ook in de collectie als geheel. Het is immers bijzonder dat zo veel portretten bijeen zijn gebleven in de Van de Poll-Wolters-Quina Stichting. Een collectie familieportretten werd van groot belang geacht voor de continuering van het standsbesef, maar bij veel adellijke en patricische families zijn deze in de 19de en 20ste eeuw te gelde gemaakt of versnipperd geraakt door vererving. Bij de familie Van de Poll zijn er al aan het begin van de 19de eeuw bewust maatregelen genomen om de familiestukken bijeen te houden. De collectie als geheel vormt als het ware een verhaal, met daarin kleine stukjes familie- maar vooral ook Amsterdamse geschiedenis.

Ferdinand Bol (1616-1680)
Hoogtepunt in de tentoonstelling zijn Ferdinand Bol’s portretten van Adriana Quina en haar echtgenoot Jacob Quina, waarin de invloed van Rembrandt duidelijk te zien is. Toen Bol deze portretten maakte, behoorde hij tot één van de belangrijkste portrettisten van Amsterdam. Ferdinand Bol was de eerste bewoner van het pand aan de Keizersgracht dat nu Museum Van Loon is, en het is daarom extra toepasselijk dat deze portretten nu hier zijn. Beide doeken hebben nog hun prachtige, originele 17de-eeuwse lijsten, die behoren tot de meesterwerken van de zeventiende-eeuwse Nederlandse lijstenmakerskunst.

De vrouwelijke lijn
Een ander interessant portret is dat van Cornelia Jacoba Wolters, door Jan Maurits Quinkhard (1688-1772). Cornelia is belangrijk geweest voor het samenbrengen van een groot deel van de portretten binnen de collectie van de Van de Poll-Wolters-Quina Stichting. Zij was de laatste telg van de familie Wolters en was getrouwd met Jacobus van de Poll. Door haar zijn onder andere de portretten van Adriana en Jacob Quina door Ferdinand Bol bij de familie Van de Poll terecht gekomen. Cornelia staat symbool voor de vele erfenissen in de vrouwelijke lijn van de familie, die zo belangrijk zijn geweest voor het bijeenbrengen en houden van deze prachtige collectie portretten.

Publicatie
Bij de tentoonstelling verschijnt de publicatie Van Bol tot Veth. De portretverzameling van de families Van de Poll, Wolters en Quina, door Rudi Ekkart en Claire van den Donk. Het boek geeft een schets van de portrettraditie van de familie Van de Poll en de zorg voor hun familieportretten (Primavera Pers, Leiden, €29,50).

Ferdinand Bol, Portret van Jacob Quina (1621-1680), 1655, olieverf op doek

Klik hier voor meer informatie over de Van de Poll - Wolters - Quina Stichting

Jan Veth, Portret van Fredrik Harman van de Poll (1823-1909) & Portret van Henriëtte Wilhelmine van de Poll (1829-1909), 1904, olieverf op doek, Collectie Zeister Historisch Genootschap te Zeist.